Wiele osób uważa, że gdyby jakość była zaplanowana, następnie zapewniona, wówczas kontrola jakości byłaby zbędna.
Otóż to nieprawda.
Celem zgłębienia tematu proponuję zapoznanie się z tym czym jest:
- jakość,
- planowanie jakości,
- zapewnienie jakości,
- kontrola jakości.
Jakość
Abstrakcyjne podejście do jakości tworzy jej subiektywne doskonałe definicje, bo jakość nie istnieje sama w sobie i dlatego trzeba ja rozważać jedynie w powiązaniu z celami, jakim ma służyć. Poniżej zacytuję wybrane przeze mnie definicje jakości zaczerpnięte z dialogu na forum Linkedin. Katarzyna Kondracka, PhD wraca korzeniami do Platona i definiuje jakość jako stopień doskonałości. Damian Kozieł twierdzi, że to klient wyznacza jakość, z kolei Michał Jezusek uważa, że jakość to spełnienie wymagań, bo to właśnie od stopnia spełniania owych wymagań (lub oczekiwań klienta) zależy finalny poziom „jakości”. Marcin Szyszka wyznaje zasadę, że jakość to bezpieczeństwo i zadowolenie wbudowane w produkt, ponieważ „jakość to nierozerwalna więź pomiędzy spełnieniem oczekiwań (a nawet pragnień) naszego klienta a naszym wyrobem. Klienci wymagają różnej jakości od naszych wyrobów, a my w granicach kosztowo-technologicznych te wymagania spełniamy”. Definicja Adam Paleń jest ostatnią, którą tutaj cytuję „Miara spełnienia oczekiwań Klienta (funkcjonalność, aspekty wizualne itd.) skorygowana o jeden istotny parametr – pieniądze. Zarówno te które w wytworzenie trzeba zainwestować jak i te które w zamian otrzymamy.
Zawieramy tutaj dwa cele Organizacji – zorientowanie na Klienta i zorientowanie na zysk”. Przechodząc do meritum gdzie funkcjonuje wiele równorzędnych, ale różnych definicji, słuszne wydaje się podejście, aby stosować definicje przyjęte w normach międzynarodowych. Zachęcam wobec powyższego do zapoznania się przede wszystkim z definicją zawartą w PN-EN ISO 9000. Zgodnie z PN-EN ISO 9000:2015, w punkcie 2.2.1 możemy przeczytać, że organizacja skupiona na jakości promuje kulturę, która wpływa na zachowania, postawy, działania i procesy, dostarczające wartości, poprzez spełnienie potrzeb i oczekiwań klientów oraz istotnych stron zainteresowanych. W punkcie 3.6.2 tej samej normy czytamy, że jakość jest to stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości obiektu* spełnia wymagania.
(*istniejących w jednostce, elemencie).
Planowanie jakości
Odwołując się do źródła, czyli normy ISO 9000:2015 (pkt 3.3.5) dowiadujemy się, że planowanie jakości to część zarządzania jakością ukierunkowana na ustalanie celów jakościowych i określenie niezbędnych procesów operacyjnych i związanych z nimi zasobów w celu osiągniecia celów jakościowych. Biorąc pod uwagę moje doświadczenie w „automotive”, odniosę się również do standardu IATF 16949 i odpowiem na pytanie co jest celem planowania jakości?
Celem planowania jakości jest bowiem nadzór nad charakterystykami specjalnymi: Identyfikacja charakterystyk specjalnych produktowych i procesowych. Idąc dalej w głąb standardu dla branży motoryzacyjnej (8.3.3.3 Charakterystyki specjalne) dowiadujemy się, że organizacja musi stosować podejście interdyscyplinarne podczas ustalania, dokumentowania oraz wdrażania procesów w celu określenia charakterystyk specjalnych, włącznie z tymi wyznaczonymi przez klienta oraz wynikającymi z analizy ryzyka przeprowadzonej przez organizację. Obejmuje to m.in. : opracowanie strategii nadzoru i MONITOROWANIA (czytaj kontroli) charakterystyk specjalnych dotyczących wyrobu i procesu produkcji.
Zapewnienie jakości
Zapewnienie jakości zapisane w punkcie 3.3.6 normy ISO 9000:2015 to zapewnienie zaufania, że wymagania jakościowe będą spełnione. Zatem co musi zrobić organizacja żeby zbudować zaufanie klienta? Poniżej podam przykłady narzędzi do zastosowania dla zapewnienia jakości, a są nimi: – SPC, jednym z podstawowych narzędzi nadzoru nad charakterystykami specjalnymi jest SPC – Statystyczne Sterowanie Procesami (będące częścią PFMEA oraz CP, a raczej planu sterowania). – OPL (One Point Lesson), lekcja jednotematyczna przekazywania ważnych informacji w krótkim czasie (max 15 min) np. wymiana korpusu maszyny lub wymiana oleju lub ustawianie funkcji maszyny lub reagowanie na wypadek niezgodnego parametru procesu. – SWI (Standard Work Instruction) – instrukcja pracy standaryzowanej, tj. uzgodniona, udokumentowana, aktualnie najlepsza metoda bezpiecznego i wydajnego wykonywania pracy na wymaganym poziomie jakości. Celem PFC, PFMEA, CP jest dobre przygotowanie i wdrożenie instrukcji pracy standaryzowanej. – TWI (Training Within Industry) program rozwoju umiejętności przełożonych (brygadzistów, mistrzów, liderów, kierowników itp.).
Kontrola jakości
Od razu zaznaczę, że QUALITY CONTROL to nie jest kontrola jakości w rozumieniu normy ISO 9000:2015. Otóż w kontekście kontroli jakości interesują nas definicje zawarte w punktach 3.11.1-9, a nie w punkcie 3.3.7, ponieważ QUALITY CONTROL to sterowanie jakością. Jakie zatem definicje normy odnoszą się do kontroli jakości? Są nimi m.in.: – określenie, – przegląd, – monitorowanie, definiowane jako określenie statusu systemu, procesu, wyrobu, usługi i/lub działania, – pomiary, – inspekcja, – badania. Najbardziej znane i stosowane narzędzia kontroli jakości to przede wszystkim kontrola na stanowisku pracy czy kontrola pierwszej i ostatniej sztuki po przezbrojeniu, kontrola wyrywkowa lub tzw. End of Line (EoL) – stanowisko pracy mające na celu wykonanie testów charakterystyk produktowych lub funkcjonalnych, na podstawie których dokonuje się klasyfikacji wyrobu.
Wiele osób uważa, że gdyby jakość była zaplanowana, następnie zapewniona, wówczas kontrola jakości byłaby zbędna. Otóż to nieprawda. Faktem jest, że zapewnienie jakości i kontrola jakości są ze sobą powiązane i na stałe wpisane np. w wymaganiach względem systemów zarządzania jakością dla produkcji seryjnej oraz produkcji części serwisowych w przemyśle motoryzacyjnym.
Zarówno zapewnienie jak i kontrola jakości są częścią zarządzania jakością, jednak QA koncentruje się na zapobieganiu, podczas gdy kontrola jakości na identyfikacji wyrobu. Już na etapie planowania jakości musimy opracować strategię nadzoru i MONITOROWANIA (czytaj kontroli) charakterystyk specjalnych dotyczących wyrobu i procesu wytwarzania wyrobów.
22.02.2022r. Anna Farion