W czasach, kiedy terminy takie jak automatyzacja i optymalizacja procesów na stałe weszły do słowników liderów większości przedsiębiorstw, wiele osób martwi się, gdzie jest miejsce człowieka w tych procesach. Z jednej strony chcemy, aby wszystko było wykonywane szybko i efektywnie, z drugiej mając ciągle nadzieję, że jako ludzie będziemy wiecznie niezastąpieni. W artykule postaramy zmierzyć się z tym tematem, patrząc na zjawisko z perspektywy roli człowieka w przemyśle 4.0.
Przemysł 4.0 – ogólna charakterystyka zjawiska
Przemysł 4.0 (industry 4.0), czy inaczej mówiąc, czwarta rewolucja przemysłowa, jest to zjawisko polegające na integracji inteligentnych maszyn oraz różnych innowacyjnych systemów; jest to sposób wprowadzania zmian w procesach na produkcji. Głównym celem jest osiągnięcie lepszej wydajności przy jednoczesnym osiągnięciu wyższej jakości wytwarzanych produktów. Nowe innowacyjne rozwiązania informatyczne w przemyśle 4.0 zwiększają wydajność, produktywność i efektywność.
Termin przemysł 4.0 ukazał się po raz pierwszy w 2011 roku-został użyty podczas targów Hannover Messe. Już niedługo potem na stałe zagościł w świecie przemysłu, biznesu i gospodarki.
Gdzie jest miejsce człowieka w przemyśle 4.0?
Wykorzystanie złożonych maszyn na produkcji w przemyśle 4.0 to zawsze opłacalny i przyszłościowy krok. Maszyny takie odciążają bowiem pracowników ze żmudnych, powtarzających się zadań. Jest to z jednej strony uwolnienie ich czasu na potrzeby bardziej skomplikowanych obowiązków. Poprawia to komfort pracy, także pozytywnie wpływa na motywację pracowników. Z drugiej strony, zdarzają się sytuacje, gdzie nie znajduje się zadań zastępczych dla takich osób, co prowadzi do redukcji etatów. Bardzo często jednak następuje dodatkowa rekrutacja do obsługi takich maszyn. Co ważne, z perspektywy organizacji, przemysł 4.0 skutkuje jednak przede wszystkim minimalizacją kosztów ponoszonych podczas procesów produkcyjnych. Jednocześnie podnosi się jakość wyrobów. Roboty bowiem są bardziej precyzyjne od człowieka, z reguły nie popełniają błędów, nie potrzebują dni wolnych. Czy jednak jest szansa, żeby procesy produkcyjne w przemyśle 4.0 odbywały się całkowicie bez udziału człowieka?
Przemysł 4.0 – koncentracja na człowieku, czy całościowa robotyzacja?
Pytanie, które nurtuje wszystkich, niesie mimo wszystko pozytywną odpowiedź. Jak byśmy nie patrzyli na to zagadnienie, przynajmniej w najbliższej przyszłości przemysł, a w szczególności przemysł 4.0, nie jest możliwy bez udziału człowieka. Technologia świetnie sprawdza się jako uzupełnienie działań ludzkich, ale gdy potrzebne są wieloetapowe analizy i decyzje czy personalizacja działań, umysł człowieka jest niezastąpiony. Od człowieka też wychodzą wszelkie zmiany w organizacji – od specjalistów i organizatorów. Patrząc holistycznie, innowacyjność, a teraz przemysł 4.0, nigdy nie wyeliminowały człowieka z rynku pracy. Jest to natomiast pewnego rodzaju katalizator zmian, zazwyczaj pozytywnych.
Przemysł 4.0 vs. człowiek w przyszłości
Jak będzie więc wyglądać przyszłość przemysłu 4.0? Jakie miejsce zajmie w nim człowiek? Jest to interesująca kwestia dla wszystkich zajmujących miejsce w branży. Nie jesteśmy jednak w stanie na nią jednoznacznie odpowiedzieć Co ciekawe, już teraz mówi się o przemyśle 5.0, który stawia w centrum uwagi właśnie człowieka. Główne założenia skupiają się na zrównoważonym rozwoju, odporności i zorientowaniu na człowieka. Wraca się do kierunku, w którym ludzkie potrzeby są najważniejsze, a technologia jest dla ludzi. Istotne jest też dbanie o przeniesienia na wyższy poziom komunikacji na poziomie ludzie-maszyny, jak również o optymalizowanie produkcji z użyciem sztucznej inteligencji, blockchainem oraz nowymi systemami. Przemysł 4.0 może za chwilę być już historią.
Przemysł 4.0 – podsumowanie
To naturalne, że część z nas czuje się przytłoczona przyszłością technologii, przemysłu 4.0 i rolą człowieka we wszystkich innowacyjnych procesach. Jest to prawdopodobnie spowodowane gwałtownymi zmianami, na które może nie wszyscy czujemy się gotowi. Niemniej jednak trzeba mieć na uwadze, że nie jest to pierwsza rewolucja przemysłowa, przez którą przeszło społeczeństwo. Zawsze była spowodowana dynamicznymi zmianami, które dokonały się dzięki rozwojowi. Zmiany takie trzeba rozpatrywać jednak jako dobre i przyszłościowe, pamiętając jednocześnie, że to ludzie mają największy wpływ na to, w którym kierunku będzie zmieniać się technologia, w więc również przemysł 4.0.