Jak wiadomo, przed marnotrawstwem nie można się ubezpieczyć. Każde przedsiębiorstwo próbuje więc ograniczyć je do granic możliwości, aby zminimalizować koszty ponoszonych strat. Kluczowe dla rozpatrywania start w organizacji są także przeciążenia i nieregularność. W lean management mówimy o modelu 3M, czyli tytułowym Muda, Mura, Muri. Czym jest 3M i do czego służy? Szczegółów na temat 3M dowiesz się dzięki tej publikacji.
Czym jest Muda w 3M?
Muda w 3M oznacza czynności, które zużywają w jakiś sposób zasoby firmy, ale nie dają wartości dodanej dla organizacji i klienta. W języku polskim jest to nic innego jak „marnotrawstwo” lub „strata”. Jest to obok Mura i Muri jedno z trzech rodzajów działań nieefektywnych (3M). Ich wyeliminowanie wzmacnia konkurencyjność organizacji dzięki mądrzejszemu gospodarowaniu zasobami, lepszej wydajności pracy i minimalizacji kosztów. Według Taiichi Ohno jest 7 rodzajów Muda, które pojawiają się w działalności produkcyjnej. Współcześnie mówi się nawet o 8 rodzajach Muda (przez fakt, że Muda znalazła zastosowanie również w usługach).
7 rodzajów Muda w 3M
Gdy mowa o 7 rodzajach Muda w 3M – są to:
- Nadprodukcja – to marnotrawstwo najmocniej obciążające organizację. Firma zarabia, gdy sprzedaje, a w momencie, gdy wyprodukowane wyroby nie znajdują klienta, generują tylko straty. By je wyprodukować, trzeba przecież zorganizować produkcję, muszą zostać wykorzystane zasoby, także ludzkie. Gdy wyrobów jest za dużo, tylko się marnują.
- Nadmierne przetwarzanie (zbędne procesy) – gdy procesy są niepoprawnie zorganizowane, często dochodzi do powtarzania niewłaściwych schematów. W firmie są procesy, których można byłoby uniknąć, ponieważ nie produkują żadnej wartości dodanej i nie zależy od nich powodzenie projektu. Tego należy unikać.
- Nadmierne zapasy – punkt ten wiąże się z nadprodukcją. Gdy wyprodukowanych zasobów jest zbyt dużo, magazynuje się je, co również generuje straty, ponieważ zajmuje one miejsce w magazynach. Jasne jest, że pewien zapas jest potrzebny. Problem pojawia się w momencie, gdy są to ilości większe niż wymagane.
- Zbędny ruch – może odnosić się zarówno do pracy człowieka, jak i maszyn. Są to ruchy, których można uniknąć; często jako ich przyczyny wskazuje się źle zaprojektowane stanowiska pracy. Możemy mówić o zbędnym ruchu, gdy pracownicy muszą np. zbyt często przemieszczać się po części, narzędzia czy dokumentację.
- Zbędny transport – powstaje wtedy, gdy nadmiernie przemieszczane są produkty czy surowce. Na przykład, gdy magazyny są daleko od miejsca produkcji. Tak naprawdę można powiedzieć, że transport to zawsze strata, gdy mówimy o dodawaniu wartości. Niemniej jednak warto pamiętać, że zbędny transport jest powiązany z zapasami.
- Oczekiwanie – mamy z nim do czynienia, gdy zasoby nie są wykorzystywane, ponieważ muszą czekać na decyzje, półprodukty i tym podobne. Jest to strata czasu i zmniejszenie wydajności produkcji.
- Wady jakościowe — są niezgodnościami względem wymagań klienta, które sprawiają, że wyrób nie może być uznany i wykorzystany dalej.
Potencjał ludzki — mówimy o ósmym rodzaju Muda, gdy umiejętności i kwalifikacje pracowników nie są wykorzystywane, gdy pracują poniżej swoich możliwości lub gdy z jakichś powodów nie mogą w pełni wykorzystywać swojego potencjału.
Czym jest Mura w 3M?
Termin Mura oznacza w 3M nieregularność w działaniach. Przez nią procesy nie są wykonywane płynnie, w jednakowych odstępach czasu. Mura wpływa na wszystkie ewentualnie zmarnowane zasoby przedsiębiorstwa, ponieważ w takich okolicznościach nie można przewidzieć powstającej jakości. Mura w 3M to działania takie jak braki w standardach, zmiany w harmonogramach czy nierówny podział obowiązków wśród pracowników. Co ważne, Mura prowadzi do Muda. Mura można uniknąć dzięki systemom Kanban Just-In-Time i innym strategiom, które ograniczają nadprodukcję.
Czym jest Muri w 3M?
Muri w 3M to z kolei przeciążenie ludzi i maszyn, czyli nadmierna eksploatacja zasobów oraz działania poza maksimum ich możliwości. Składowe Muri to awarie, defekty i wypadki, a więc obniżenie jakości pracy zarówno ludzi, jak i maszyn. Często mówi się, że Muri to przeciwieństwo Muda w 3M. Standaryzacja pracy to proces pozwalający uniknąć Muri poprzez zaprojektowanie procesów pracy w taki sposób, aby równomiernie rozłożyć obciążenie i nie eksploatować zbytnio żadnego konkretnego pracownika lub sprzętu.
3M – podsumowanie
Podsumowując, wiele czynników może powodować straty w organizacji. Wyodrębnienie wielkiej trójki, czyli modelu 3M pozwala uporządkować wiedzę na temat tego zagadnienia i lepiej zrozumieć istotę lean management. W procesach równie ważna jest ich realizacja, jest ich zaplanowanie. Dzięki temu można często uniknąć marnotrawstwa, nieregularności czy przeciążenia, a więc 3M – Muda, Mura i Muri.